خانه توسلیان در محله کهنو که یکی از محلات قدیمی مرکز محله قصبه نطنز ودر مجاورت مسجد جامع وآتشکده ساسانی نطنز قرار دارد. بنابراین موقعیت بنای فوق حاکی از اهمیت بنا به عنوان یکی از اجزای تشکیل‌دهنده کالبد مرکز محله تاریخی می‌باشد.
Unique adjacent of the building
هم‌جواری‌ها و همسایگی‌های بنا
مسجد جامع
مسجد جمعه یا مسجد جامع نطنز مجموعه‌ای از چندین بنا است که این بناها در دوران الجایتو خدابنده و پسرش ابوسعید بهادرخان به ترتیب زیر ساخته شده‌است: – مسجد بین سالهای ۷۰۴ تا ۷۰۹ هجری. – بقعه شیخ عبدالصمد به سال ۷۰۷ هجری. – ایوان جلوخان خانقاه در سال ۷۱۶ و ۸۱۷ هجری. – مناره که تاریخ پایان بنای آن سال ۷۲۵ هجری نوشته شده‌است. یکی از مورخان به نام «آندره گدار» درباره بنای مسجد جمعه نطنز که از نظر سبک معماری در نوع خود کم نظیر است و نشانه‌هایی از معماری چند دوره را در خود حفظ کرده‌است، می‌نویسد :«مسجد که نسبتاً از خرابی محفوظ مانده مرکب است از یک شبستان هشت ضلعی گنبددار مشرف برصحنی که چهار ایوان دارد. اضلاع صحن را دهلیزها و نمازخانه‌های مختلف به هم متصل می‌سازد. این مسجد از سمت شمال و مشرق و جنوب محدود است به کوچه باریکی که چون به مدخل بزرگ مسجد و مقابل مناره و درگاه خانقاه می‌رسد، وسعت یافته مبدل به میدان کوچکی می‌شود. در سمت غرب ویرانه خانقاه دیده می‌شود، مسجد ۳ مدخل دارد، یک مدخل جنوبی و دو مدخل شمالی، مدخل‌های سمت شمال همسطح حیاط هستند، ولی مدخل جنوبی دهلیزی است که با ۱۲ پله بلند به کف راهرو مسجد می‌رسد…» از نقاط دیدنی مسجد، مکانی در میان صحن مسجد است که با چند پله به کانال قنات آبی می‌رسد که از زیربنای مسجد عبور می‌کند. اصل بنای مسجد با آجر و ملات ساخته و با آهک پوشیده شده‌است. برپهنه چندین کتیبه و سنگ نبشته در گوشه و کنار مسجد، تاریخ تعمیرات، بانیان، معماران و استادان مجرب و مشهوری که در مرمت و بازسازی این مسجد فعالیت داشته‌اند؛ به خوبی عنوان شده‌است.
آتشکده ساسانی
مربوط به دوره ساسانیان است و در نطنز، خیابان مالک اشتر، کوی مسجد جامع، محله قصبه واقع شده است. آتشکده ساسانی نطنز که یکی از آتشکده‌های چهارطاقی متعلق به دوره ساسانی است، از مهمترین محورهای گردشگری این شهرستان محسوب می‌شود و در راستای مسجد جامع، حسینیه تاریخی، گذر تاریخی و بازار نطنز واقع شده است.
بقعه شیخ عبدالصمد نطنزی
بنای این بقعه با مسجد جمعه چنان مربوط و متصل است که به نظر می‌رسد مقارن یکدیگر یعنی در سال ۷۰۷ هجری ساخته شده‌اند. محور اصلی بقعه و محراب آن که با محور مسجد نزدیک به ۱۰ درجه انحراف دارد و نیز موقعیت راهرو، مقبره و دهلیز مسجد دلیل دیگری است برآن که هر دو بنا در یک زمان ساخته شده‌اند. گنبد این بقعه هرمی شکل و هشت ضلعی است. براساس لوحه‌ای در بقعه شیخ عبدالصمد، ساخت این بقعه به اسماعیل بنای اصفهانی نسبت داده شده‌است. در راهرو مشترک مسجد و مقبره شیخ عبدالصمد سردر مخصوصی برای خانقاه ساخته شده که کتیبه آجری آن به خط ثلث برجسته به خوبی قابل خواندن است. برضریح چوبی روی آرامگاه شیخ عبدالصمد نیز کتیبه‌ای به خط ثلث به چشم می‌خورد با این مضمون «عمل استاد حسین بن استاد اسماعیل سرشگی النطنزی فی تاریخ نه اربع و سنین و الف سنه ۱۰۶۴ کتیبه عبداللطیف.» و بر لوح سنگی روی قبر شیخ چنین حکاکی شده‌است: «هذا الغفور الرحیم الرحمن اللهم صل علی النبی و الولی و الحسن و الحسین و العباد و الباقر و الصادق و الجعفر و الکاظم الموسی و الرضا و التقی و النقی و العسگری و الحجته القائم محمدالمهدی الغازی صاحب الزمان (عج)» “همت مصروف داشت عصمت پناه صالحه خدیجه سلطان بنت شمس طلا در سنه ۱۰۴۵ و این اثر خیر از او باقی ماند. گفتنی است؛ قسمتی از بالای محراب آرامگاه شیخ عبدالصمد هم اکنون در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری می‌شود. قسمت‌هایی از این محراب در اواخر قرن گذشته به سرقت رفته بود.
حسینیه مرکزی شهر نطنز
حسینیه مرکزی شهر نطنز به یادگار مانده از دوره قاجاریه می‌باشد که در مرداد سال ۱۳۸۲ با شماره ۹۲۸۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این حسینیه مجهز به نمازخانه، سقاخانه و ایوان یا شاه نشین اصلی و شامل یک مکان مسقف با پوشش آجری برای فصول سرد و یک فضای سرپوشیده با پوشش خیمه ای بزرگ برای سایر ایام و فصول است. همچنین این بنای تاریخی دارای صفه های بزرگ و کوچکی است که دور تا دورحسینیه را فرا گرفته‌اند.
موزه باستان‌شناسی نطنز (خانه باقری ها)
این موزه، اولین موزه باستان‌شناسی استان اصفهان می‌باشد و در خانه تاریخی باقری ها متعلق به دوران صفوی و در کنار مسجد جامع نطنز قرارگرفته است.
در این موزه بیش از 200 قطعه اشیای تاریخی که در کاوش‌های مختلف از محدوده شهرستان نطنز و بخصوص محوطه‌های باستانی اریسمان و میلاجرد کشف شده، پس از بررسی‌های علمی و مرمت‌های لازم به نمایش در آمده است.
قدیمی‌ترین شی این موزه متعلق به دوران پارینه سنگی می‌باشد و اشیاء دیگری که در این موزه به نمایش در آمده، متعلق به دوران پیش از اسلام و همچنین دوران اسلامی بخصوص سده‌های هفتم و هشتم هجری است که از آن جمله می توان به در چوبی نفیس مسجد جامع نطنز اشاره نمود.
Unique adjacent of the building
Some unique features of Tavassolian historical house is referred to locating by locating buildings near to Grand Mosque, following matters such as: Monument and monastery of Sheikh Abdolsamad Natanzi, Sasanian fire temple, old religious central site of Natanz, sun baths, Museum of Cultural Heritage, craft workshops, traditional weaving and the old underground water tanks set.
لینک عضویت در کانال خانه تاریخی توسلیان
http://telegram.me/tavassolian_house